Çöön-Hemçik (il)

Çöön Hemçik İli Дзун-Хемчикский кожуун Чөөн-Хемчик кожуун
Konum
Çöön Hemçik İli Tuva Cumhuriyeti haritası içinde Çöön Hemçik ili
Yönetim
Ülke:	Rusya
Federâl Bölge:	Tuva Cumhuriyeti
Başkent:	Çadaana
Genel bilgiler
Nüfus:
Diğer bilgiler
Dili:	Tuva Türkçesi

Çöön-Hemçik İli (Tuva Türkçesi: Чөөн-Хемчик кожуун; Rusça:Дзун-Хемчикский кожуун; İngilizce :Dzun-Khemchiksky District ) Rusya Federasyonu özerk Tuva Cumhuriyetinin 17 idari yönetiminden bir il belediyesidir. Çöön-Hemçik ilinin yönetim merkezi Çadaana yerleşim merkezidir.

Nüfusu yıllara göre şöyle olmuştur. 19,921 (2010 Nüfus sayım sonucu); 21,361 (2002 Sayımı); 22,748 (1989 sayımı). İl nüfusunun yarısı Çadaana yerleşimindedir.

Sözkökü

Çöön Hemçik sözü Tuva Türkçesi kökenli olmayıp Moğolcadır. Moğolcadaki zuun (Зүүн) sözü Tıva Türkçesine geçerek çöön şekline girmiştir. Çöön: Doğu anlamına gelir. Tıva Türkçesinde ise hem: akarsu demektir.

İdari bölümler

Bölgede kasaba üstü bir şehir olup o da Çadaana'dır. 11 tane kırsal yerleşim vardır: Çıraa-bajı, Çırgakı, Eldig-hem, Horumdağ, Şemi, Devekaya (Teve-haya), Höndergey, İyme, Bayantala, Çadaana, Hayırakan.

Coğrafya

Çöön Hemçik bölgesi Tuva Cumhuriyetinin batı bölümündedir. Hudutları kuzeyde Süt-Höl (Sütgöl), doğuda Uluğ-hem (Ulu akarsu), güneyde Övür bölgeleri ile komşudur. Çöön-Hemçik bölgesinin alanı - 6.484,56 km ².

İklim

Bölge, Türkiye'nin ortası gibi az yağışlı keskin bir karasal iklime egemendir.

Tarih

XVIII asırda bölgenin il statüsünde idari yönetim merkezi olarak kurulmuştur. Daa Kojuun (Daa ili) 1929 yılında Çöön Hemçik Kojuun yani Çöön Hemçik bölgesi(ili) olarak değiştirilmiştir.. «Çöön» kelimesi (Moğolca: Зүүн) «Züün» sözünden bozma olup manası da doğu demektir.

Nüfus

1 Ocak 2006 yılı nüfus sayımına göre — toplam nüfus 20810 kişi olup bunun 9186 kişi şehirde (Çadaana'da), 11624 kişi ise — kırsal alanda yerleşmiştir.

Ekonomi

Bölgede önde gelen tarım, hayvancılık, bitkisel üretim ekonomi sektörleridir. Ana sanayi dalında 10 şirket bulunur. Ayrıca ormancılık, kerestecilik, ağaç işleme, gıda ve yapı malzemeleri sanayi vardır.

Ulaşım

Karayolu ile yük ve yolcu taşıması yapılmaktadır. Henüz Türkistan ve Türkiye'ye doğru demiryolu bağlantısı yoktur. Türk Dünyası arasında ekonomik, kültürel, toplum kaynaşması, ulaşım, iletişim için demiryolu atağı gerçekleşmemiştir.

Ünlüler

Doğmuş olanlar

• Vladimir Oskal-ool (1920-1999) - (1980) yılı Sovyetler Birliği halk sanatçısı
• Çеçеn-ооl Mоnguş (1973-2013) — serbest güreşte Tıvаlı pehlivan. 1996 Yaz Olimpiyatlarında dereceye girmiştir

Dış bağlantılar

• Çöön Hemçik Bölgesi Kalkınma Programı12 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.